Guterres, devam eden kargaşanın ortasında 2025 için umut vurgusu yaptı

Genel Sekreter António Guterres, dünyanın eşi benzeri görülmemiş zorluklarla boğuşmaya devam ettiğini ancak 2025 yılında uzun zamandır beklenen Gazze ateşkesi, iklim eylemi, eşitsizlikle mücadele ve kamu yararı için yapay zekadan yararlanma konularında ihtiyatlı bir iyimserlik için nedenler olduğunu vurguladı.

15 Ocak tarihinde BM Genel Kuruluna yaptığı geleneksel yeni yıl konuşmasında küresel Teşkilat için temel önceliklerini ortaya koyan BM Genel Sekreteri, “dünyamızın kargaşasını” ve bu durumdan “bunalmanın anlaşılabilir olduğunu” ifade etti. 

Bununla birlikte delegeleri “ilerleme ve potansiyeli asla gözden kaçırmamaya” çağıran Guterres, Lübnan'da “büyük ölçüde devam eden” ateşkes ve iki yıllık bir çıkmazın ardından ülkenin kısa süre önce bir Cumhurbaşkanı seçmesine dikkat çekti.

BM Genel Sekreteri, dünyanın savaş alanlarından uzakta, Birleşmiş Milletler'in küresel ısınmayla mücadele konusundaki kararlılığını yansıtan iklim eylemi konusundaki olumlu gelişmelerin altını çizdi. Guterres, “Dünya artık fosil yakıtlara kıyasla temiz enerjiye neredeyse iki kat daha fazla yatırım yapıyor... neredeyse her yerde, güneş ve rüzgar artık en ucuz yeni elektrik kaynakları ve tarihte en hızlı büyüyen kaynaklar” diye konuştu.

BM değerleri doğrultusunda ne kadar sosyo-ekonomik ilerleme kaydedildiğinin bir ölçüsü olarak da Guterres, “dünyanın büyük bölümünde kız çocuklarının eğitimde eşitliğe ulaştığını” belirtti. Sağlık konusunda ise “bugün her zamankinden daha fazla çocuğun hayatta kaldığını” vurgulayan Guterres, HIV enfeksiyonlarının “sıtma ölüm oranlarıyla birlikte dramatik bir şekilde düşmeye devam ettiğini” de sözlerine ekledi.

BM'yi, küresel sorunların küresel çözümlere ihtiyaç duyduğu özdeyişini kanıtlayarak, çalışma ve hizmet sunma biçimini her zaman güçlendiren bir “yapı gücü” olarak tanımladı.

Pandora'nın Kutusu

Ancak eylem ya da eylemsizliğin “günümüzün Pandora'nın Kutusundaki hastalıkları serbest bıraktığı” konusunda hiçbir yanılsama olmamalı” diyerek sözlerini sürdürdü ve uzun süren savaşlar, eşitsizlik, iklim krizi ve ‘kontrolden çıkmış teknoloji gibi sorunların altını çizdi.

Guterres, “Çatışmalar çoğalıyor ve tüm insan hakları yelpazesi giderek daha fazla saldırı altında” ifadelerini kullandı.

Guterres, Gazze'de ateşkes konusunda anlaşmaya yakın oldukları bildirilen müzakerecilere anlaşmayı sonuçlandırmaları çağrısında bulundu. Tüm Orta Doğu'da “aşırılık yanlılarının barışçıl bir geleceği veto etmesine izin vermemeliyiz” dedi.

Günün ilerleyen saatlerinde Lübnan'a gideceğini açıklayan Guterres, son haftalarda orada yaşanan olumlu gelişmelerden cesaret alarak İsrailliler ve Lübnanlıların yeni ve kalıcı bir barış ve güvenlik dönemi oluşturabileceğini söyledi.

Genel Sekreter konuşmasında Ukrayna, Sudan, Sahel ve Haiti'deki çatışmalara da dikkat çekti.

Eşitsizlikle mücadele

Genel Sekreter, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları konusunda ilerlemenin hızlandırılmasıyla başlayarak eşitsizliklerin de üstesinden gelinebileceğini kaydetti.

Ayrımcılık ve nefret söylemi belasının da eşitsizliği körüklediğini belirterek “aidiyet topluluklarını” güçlendirme ihtiyacını ortaya koydu: “Sosyal medya platformlarının etrafındaki korkuluklar sökülerek dezenformasyon ve nefret söyleminin yaygınlaşmasına izin verildiği için bu daha da büyük önem taşıyor” dedi. 

İklim krizi

Los Angeles’ı saran yangınlara da atıfta bulunan BM Genel Sekreteri, dünya çapında her gün insanların ısınan bir gezegenin ve aşırı hava koşullarının ölümcül etkilerinden muzdarip olduğunu söyledi.

Ancak burada da hasarı tersine çevirmek ve yenilenebilir enerji büyümesi, net sıfır taahhüdü ve emisyonları azaltmaya yönelik ulusal planlar gibi iklim eylemleri üzerine inşa etmek için büyük bir fırsat olduğunu belirtti. 

BM’nin bu yılın sonlarında Brezilya'da yapılacak çok önemli COP30 öncesinde yaklaşık 100 gelişmekte olan ülkeye iklim eylem planlarında yardımcı olduğunu kaydeden Guterres, 1.5℃ hedefini ulaşılabilir kılmak için özel bir durum değerlendirme etkinliği düzenleme sözü de verdi. 

Teknoloji yarışı

Genel Sekreter, 2025'teki teknoloji devriminin de “benzeri görülmemiş fırsatlar” sunduğunu ancak dikkatli bir yönetim ve herkes için eşit erişim taahhüdü gerektirdiğini söyledi.

Yapay Zeka konusunda Bağımsız Uluslararası Bilimsel Panel'in kurulması da dahil olmak üzere, eşit bir alan sağlamak için BM genelinde gecikmeden hızlı ve kararlı adımlar atılması gerektiğinin altını çizdi.

İkinci olarak, Yapay Zekanın yönetişiminin insan haklarını koruması ve aynı zamanda inovasyonu teşvik etmesi gerektiğini kaydetti. Üçüncü olarak, yapay zekanın sürdürülebilir kalkınma için kullanılabilmesi için gelişmekte olan ülkelerin desteklenmesi gerektiğini söyledi. 

Her ulusun insani ilerleme, eşitlik ve onurunu ilerletmek için yapay zekayı şekillendirmeye yardımcı olmasıyla, insanlığın elinin teknoloji devrimini sıkı bir şekilde control altında tutması gerektiğini hatırlattı. 

Umut devam ediyor

BM Genel Sekreteri konuşmasının sonunda, Pandora efsanesinin genellikle gözden kaçan bir ayrıntı içerdiğini belirtti. Kutu açılıp içindeki dehşet açığa çıktıktan sonra içinde tek bir şey kalır: o da umuttur. 

Guterres, “Umudumuzu asla kaybetmemeliyiz” dedi. “Ve eylem yoluyla bu umudun üzerindeki örtüyü kaldırmak için çalışacağız. İlkelere bağlı kalarak, doğruyu söyleyerek ve asla pes etmeyerek, umudu gerçeğe dönüştürmek, yayılmasına yardımcı olmak için çalışacağız” diye sözlerine son verdi.