Dünya'nın Küresel Amaçlar karnesi ‘başarısız'

Sürdürülebilir Kalkınma konusunda cuma günü yayımlanan BM raporuna göre, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına (SKA) ulaşılmasına sadece altı yıl kala, küresel ilerleme endişe verici derecede yetersiz ve hedeflerin sadece yüzde 17'si şu anda hedeflendiği gibi ilerliyor.

2024 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Raporu, insanlar ve Dünya için barış ve refah getirmek amacıyla 2015 yılında BM Üye Devletleri tarafından kabul edilmelerinden bu yana 17 hedefin neredeyse yarısının asgari ya da orta düzeyde ilerleme gösterdiğini, üçte birinden fazlasının ise durakladığını ya da geriye gittiğini vurguladı.  

BM Genel Sekreteri António Guterres, kapsamlı envanterin açıklandığı basın toplantısında "Bu rapor yıllık SKA karnesi olarak biliniyor ve dünyanın başarısız bir not aldığını gösteriyor" dedi.

Guterres, ”Buradan çıkarılacak sonuç çok basit: barışı güvence altına alma, iklim değişikliğiyle mücadele etme ve uluslararası finansmanı artırma konusundaki başarısızlığımız kalkınmayı baltalıyor. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları için harekete geçmeyi hızlandırmalıyız ve kaybedecek bir dakikamız bile yok" dedi.

Başlıca engeller

Rapor, COVID-19 salgınının devam eden etkilerini, tırmanan çatışmaları, jeopolitik gerilimleri ve kötüleşen iklim kaosunu ilerlemenin önündeki başlıca engeller olarak tanımlıyor.

Raporda, 2022 yılında 2019'a kıyasla 23 milyon insanın daha aşırı yoksulluğa itildiği ve 100 milyondan fazla insanın açlık çektiği belirtilirken, silahlı çatışmalarda ölen sivillerin sayısının geçen yıl hızla arttığı kaydedildi.  

2023 yılı aynı zamanda küresel sıcaklıkların kritik 1,5°C eşiğine yaklaşmasıyla kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu.

Acil öncelikler

Guterres, "yoksulluğu sona erdirme, gezegeni koruma ve kimseyi geride bırakmama yönündeki 2030 sözümüzden vazgeçmemeliyiz" diyerek uluslararası işbirliğini artırmanın aciliyetini vurguladı.

Rapor, açığın giderilmesi için temel öncelikleri ortaya koyuyor.

Bunların başında kalkınma için finansman ihtiyacı geliyor. Gelişmekte olan ülkelerdeki SKA yatırım açığı yılda 4 trilyon dolar. Finansman ve mali imkanların hızla arttırılmasının yanı sıra finansmanın önünü açmak için küresel finansal sistemde reform yapılması büyük önem taşıyor.  

Çatışmaların diyalog ve diplomasi yoluyla çözülmesi de aynı derecede önemli. Mayıs 2024 itibariyle yaklaşık 120 milyon kişinin zorla yerinden edildiği ve 2022 ile 2023 yılları arasında sivil kayıplarda yüzde 72'lik bir artış olduğu düşünüldüğünde, barışa duyulan ihtiyaç her zamankinden daha acil bir hal alıyor.

Buna paralel olarak, uygulamada da ciddi bir hızlanmaya ihtiyaç duyuluyor. Gıda, enerji, sosyal koruma ve dijital bağlantı gibi kilit alanlarda geçişi sağlamak için büyük yatırımlar ve etkili ortaklıklar hayati önem taşıyor.

Anı yakalayın

Rapor, 8-17 Temmuz tarihleri arasında New York'taki BM Genel Merkezi'nde gerçekleştirilecek olan Sürdürülebilir Kalkınma Üst Düzey Siyasi Forumu (HLPF) öncesinde yayınlandı.

Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) himayesindeki Forum, yoksulluğun sona erdirilmesine ilişkin Hedef 1, sıfır açlığa ilişkin Hedef 2, iklim eylemine ilişkin Hedef 13, barışçıl ve kapsayıcı toplumlara ilişkin Hedef 16 ve uygulama araçlarına ilişkin Hedef 17'ye yönelik küresel ilerlemeyi gözden geçirecek.

Ayrıca Eylül ayında yapılacak olan Geleceğin Zirvesi, Hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik çabaların yeniden düzenlenmesi açısından büyük önem taşıyor. Zirve, birçok gelişmekte olan ülkeyi etkileyen borç krizini ve uluslararası mali mimaride acil reform ihtiyacını ele almayı amaçlıyor.

Temel bulgular

SKA Raporu, dünyanın en kırılgan ülkelerinin yarısında kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesinin gelişmiş ekonomilere kıyasla daha yavaş olması nedeniyle ciddi ekonomik zorlukların altını çiziyor.  

Ülkelerin yaklaşık yüzde 60'ı 2022 yılında aşırı derecede yüksek gıda fiyatlarıyla karşı karşıya kalması açlık ve gıda güvensizliğini daha da kötü seviyelere taşıdı.

Raporda ayrıca cinsiyet eşitsizliğine de dikkat çekilerek, ankete katılan 120 ülkenin yüzde 55'inde kadınlara karşı ayrımcılığı yasaklayan yasaların bulunmadığına dikkat çekildi.

Ayrıca, dünya genelinde öğrencilerin sadece yüzde 58'inin ilkokulun sonunda sadece asgari okuma yeterliliğine ulaşması nedeniyle eğitim önemli bir endişe kaynağı olarak gösterildi.  

Aynı zamanda, küresel işsizliğin 2023 yılında yüzde beş gibi tarihi bir düşük seviyeye ulaşmasına rağmen, tüm toplumlarda insana yakışır işlerin gerçekleştirilmesinin önündeki birçok engel varlığını sürdürüyor.

Bununla birlikte, son beş yılda yıllık yüzde 8,1 oranında büyüyen yenilenebilir enerji alanında olumlu gelişmeler de yaşanıyor.

Teknolojik ilerlemeler de önemli adımlar atmış, mobil geniş bant erişimi (3G veya üzeri) 2015 yılında dünya nüfusunun yüzde 78'inden yüzde 95'ine yükselmiş bulunuyor.