Sivil toplum, deprem bölgesinde kırsal kesimdeki kadınların yeniden güçlenmesi için çalışıyor

Bölgede yaşayan ve üreten kadınların güçlenmesinde önemli bir rol oynayan UN Women’ın ortağı olan sivil toplum kuruluşları (STK), kadınların hayatlarını yeniden inşa etmelerine yardımcı olmak için çalışıyor.  

6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler, birkaç dakika içinde milyonlarca insanın hayatını değiştirdi. Binlerce kişi hayatını kaybederken, milyonlarca insan da sevdiklerinin, evlerinin ve yerle bir olan şehirlerinin yasını tutuyor. Depremlerin üzerinden iki ay geçmesine rağmen, insanların barınma, ısınma, gıda ve hijyenik ortamlar gibi temel ihtiyaçları devam ediyor. Ancak en büyük sorunlardan biri de kadınların geçim kaynaklarına erişimi.

UN Women tarafından yayınlanan bir dokuman, bölgede ekonomik faaliyetlerin durma noktasına geldiğini, depremzedelerin kendilerinin ve ailelerinin temel ihtiyaçlarını karşılamak için sürdürülebilir geçim kaynaklarına ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

Adana Seyhan’da çiftçilik yapan Nejla Demir, başlıca geçim kaynağının hayvancılık olduğunu, depremden önce mahallede süt ve peynir sattığını söylüyor. Demir şöyle devam ediyor “Depremlerden sonra insanlar başka illere göç etti. Artık ürünlerimi zar zor satabiliyorum. Hayvanların ihtiyaçlarını karşılamak da zorlaştı. Hayvanların yemlerini alabilmek için iki büyükbaş hayvanımı satmak zorunda kaldım.”

Ülkede tarım ve hayvancılık,  özellikle kırsalda yaşayan kadınların geçimlerini sağlamaları ve düzenli gelir elde etmeleri için önemli bir gelir kaynağı. TÜİK verilerine göre tarım sektöründe çalışan 15 yaş üstü kadınların %79’u ücretsiz aile işçisi olarak çalışıyor.[1]  

Depremlerin ardından ülkede milyonlarca insan dayanışma içinde bölgeye yardıma koştu. Acil yardım ve destek sağlayan ilk müdahale ekipleri arasında kadın sivil toplum kuruluşları (STK) da vardı. STK’lar hem depremden etkilenen bölgede hem de depremzedelerin göç ettiği şehirlerde kadınların ve ailelerinin ihtiyaçlarıyla ilgilenmeye devam ediyor. STK’ların sağladığı destek, kırsal alandaki kadınların ekonomik olarak güçlenmesini de kapsıyor.

[1] TÜİK, 2021 İstihdam Verileri

UN Women’ın küçük hibe desteği verdiği STK’lardan olan Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği, kırsal alandaki kadınların güçlenmesi ve ata tohumlarının sürdürülebilirliği için çalışıyor. “Tarım ve hayvancılık kadınlar için çok önemli geçim kaynağı. Depremlerden sonra ne yazık ki birçok kadın çiftçi ve kadın kooperatifi geçim kaynaklarını kaybetti” diyor derneğin kurucusu ve başkanı Fatma Denizci. Derneğin deprem bölgesindeki dört kadın kooperatifinin ürünlerini satın alarak İskenderun ve Hatay’daki mobil aşevlerine bağışladığını söyleyen Denizci şöyle devam ediyor: “İşlerini yeniden kurmak isteyen kadın çiftçilere de ata tohumlarımızı ulaştırıyoruz.”

“Deprem bölgesi her zaman tarımsal faaliyetler açısından zengin bir bölge oldu. Kadınların ve gençlerin geçim kaynağı olarak tarıma yönlendirilmesinin bölgenin ekonomik olarak yeniden yapılanmasına ve kalkınmasına yardımcı olacağına inanıyoruz” diyor Değiştiren Adımlar Derneği Mali İşler Sorumlusu Pınar Gökpınar. Gökpınar derneğin, bölgedeki kadın STK’lar ile işbirliği yapmayı ve kapasite geliştirme faaliyetlerinde onları desteklemeyi planladıklarını belirtiyor.

Kadın kooperatifleri, kırsal kesimdeki kadınların ekonomik ve sosyal olarak güçlenmesinde önemli bir rol oynuyor. Türkiye hükümeti depremden önce bölgede 143 kadın kooperatifinin olduğunu açıkladı.

Adana’da kuru meyve ve sebze üreten Meryem Kadın Kooperatifi de ekonomik olarak ayakta kalmaya çalışan kooperatifler arasında yer alıyor. “İşlerimiz depremlerden çok etkilendi. Ürünlerimizi kurutmak için seramız var ancak depremzedelere kapılarımızı açtık. Orada her gün yemek pişiriyoruz. Depremden bu yana ürün üretemiyoruz, satamıyoruz. Çiftçiden de ürün alamıyoruz” diye anlatıyor Kooperatif Yönetim Kurulu Üyesi Merve Pekkan.

“Bölgedeki kadın kooperatifleri depremlerden büyük ölçüde etkilendi. Mevcut durumla başa çıkmak ve işlerini yeniden kurmak için daha fazla desteğe ihtiyaçları var” diyor Kütahya Girişimci ve Sanatçı Kadınlar Derneği Başkanı Şule Erdem. Erdem, kadın girişimcileri destekleyen bir STK olarak derneğin yardım çalışmalarını bölgedeki kadın kooperatiflerine yönlendirdiğinden ve Hatay’daki Defne Kadın Kooperatifine destek olduklarından bahsediyor.

UN Women Türkiye Program Yöneticisi Ebru Ağduk konuyla ilgili olarak şunları söylüyor: “Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları, kırsal kesimdeki kadınlar da dahil olmak üzere en kırılgan kesimlerin güçlenmesinde ve onlara hizmet sağlanmasında önemli bir rol oynuyor. İlk müdahale ekipleri olarak STK’lar kadınları, kız çocuklarını ve ailelerini desteklemek için büyük bir dayanışma gösteriyor. Deprem, kadınların liderliğindeki STK’ların kriz zamanlarında azim, dayanıklılık ve katkılarını bir kez daha gösterdi. UN Women olarak sivil toplum kuruluşlarının deprem sonrası iyileşme için gösterdikleri tüm çabayı desteklemeye devam edeceğiz.” Ağduk, UN Women’ın sivil toplum ortaklarının depremlerden etkilenen kadın ve kız çocuklarına uzun vadede destek sağlamak için çalıştığını sözlerine ekliyor.

Bu yazıda adı geçen sivil toplum kuruluşları, UN Women’ın Toplumsal Cinsiyet Eşitliği için Güçlü Sivil Alan projesi kapsamında küçük hibe desteği alan kuruluşlardır. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen proje, sivil toplum kuruluşlarının kapasitelerini geliştirmelerine destek olarak, kadının insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin ulusal ve yerel düzeyde ilerletilmesindeki etkilerine katkıda bulunmayı hedefliyor.

Depremden etkilenen kadınlara, kız çocuklarına ve ailelerine destek olmak isterseniz  linkteki Bağış Yap’a tıklayarak UN Women’ın çalışmalarına destek olabilirsiniz.