Karadeniz Tahıl Girişimi hakkında Sık Sorulan Sorular

Karadeniz Tahıl Girişimi Nedir?

Karadeniz Tahıl Girişimi, 22 Temmuz 2022 tarihinde Rusya Federasyonu, Türkiye, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler tarafından İstanbul'da başlatıldı. Bu girişimle, Ukrayna limanlarından küresel pazarlara tahıl, ilgili gıda maddeleri ve amonyak dahil olmak üzere gübrenin belirlenen yerlerden güvenli bir şekilde taşınması için bir mekanizma kuruldu.

Girişimin amacı, küresel açlığın önlenmesine katkıda bulunmak, küresel gıda güvensizliğini azaltmak ve tahıl ve gıda maddeleri taşıyan ticari gemilerinin güvenliğini sağlamaktır.

Girişimin uygulamaya konulmasını kolaylaştırmak için 27 Temmuz 2022 taihinde İstanbul'da Birleşmiş Milletler himayesinde Türkiye, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler'in üst düzey temsilcilerinden oluşan bir Müşterek Koordinasyon Merkezi (MKM) kuruldu.

Ne kadar tahılın dünya pazarlarına ulaşacağı öngörülüyor?

22 Temmuz'da imzalanan ilk anlaşma 120 gün boyunca geçerli. Girişim tam olarak çalışmaya başladığında, anlaşma kapsamındaki üç limanın ihracat kapasitesinin ayda 2 milyon tonun üzerine rahatlıkla, azami seviyede ise 5 milyon tona çıkabileceği tahmin ediliyor.

Gıda maddeleri, dünyanın açlıktan etkilenen bölgelerine ulaşıyor mu?

Ukrayna mahsulleri tüm dünyaya satılmaktadır. Girişim kapsamında ihraç edilen gıdaların bir kısmı gıda güvensizliği yaşayan ülkelere gidecek. Dünya Gıda Programı tarafından satın alınan her sevkiyat doğrudan ihtiyacı olan kişilere gidecek. Ayrıca, Ukrayna’dan yapılan ihracatın, piyasaları sakinleştirmeye ve gıda fiyatlarındaki enflasyonu sınırlamaya yardımcı olması bekleniyor.

Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin rolü nedir?  

Müşterek Koordinasyon Merkezi (MKM)’nin sorumluluğu tahıl, gıda maddesi ve amonyak da dahil olmak üzere gübre taşıyan ticari gemilerin Ukrayna’nın Odessa, Çornomorsk ve Yujnıy (Pivdeni) limanlarından her iki yönde de güvenli geçişini sağlamak oluşturuyor. 

MKM, gemilere iletilen prosedürlere uygunluğu sağlamak için ticari gemilerin hareketini izliyor. MKM ayrıca, yetkisiz kargo veya mürettebat bulunmadığından emin olmak için gelen ve giden gemilerin teftişinden de sorumlu. MKM, Tahıl Girişimi kapsamında olan gemilerin sevkiyatları ve hareketleri hakkında da kamuyu bilgilendiriyor.

Denetimler nasıl yapılıyor?  

Türkiye, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler yetkililerinden oluşan müşterek bir denetim ekibi Müşterek Koordinasyon Merkezi adına gemilere çıkarak geminin yükü ve mürettebatının MKM’ye ulaşan bilgi ve Tahıl Girişimi ile uyumlu olup olmadığını kontrol ediyor.

MKM başka tür malları taşıyan gemilerin hareketini de kolaylaştıracak mı?

MKM sadece Ukrayna’nın bu üç limanından gelen gıda ihracatına odaklanıyor. Girişime dahil olmayan gıda dışı ürünlerin ihracatı ile ilgili çalışmıyor.

Müşterek Koordinasyon Merkezinde Kimlerden Oluşuyor?

Müşterek Koordinasyon Merkezi İstanbul’da bulunuyor ve Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler’den üst düzey yetkililerden oluşuyor. Türkiye MKM’nin ev sahipliğini yapıyor ve BM ile birlikte MKM’deki görüşmelerde kolaylaştırıcılık yapıyor. Sekreterya görevini de BM yürütüyor.



İnsani denizyolu koridoru nasıl işliyor?  

Müşterek Koordinasyon Merkezi Karadeniz üzerinde Tahıl Girişimi kapsamındaki sevkiyatların korunması için bir koridor oluşturulması konusunda mutabık kaldı. İnsani denizyolu koridoru 111 deniz mili uzunluğunda ve 3 deniz mili genişliğinde. Hareketine MKM tarafından izin verilen gemilerin koridor içinde ya da Ukrayna ve Türkiye kıyı şeridinde belirlenen bekleme alanlarında kalması gerekiyor.

MKM sevkiyatları karadan ve uydudan izliyor. Kamuya açık seyrüsefer anonslarıyla bölgedeki diğer gemiler insani deniz yolunu konusunda bilgilendiriliyor.



Gemilerin hareketine kim karar veriyor?

Gemicilik şirketleri ticari faaliyetler ve süreçler kapsamında gemilerinin hareketine karar veriyor. İstanbul’daki Müşterek Koordinasyon Merkezi Ukrayna limanları yetkililerinden gelen istekler doğrultusunda giden ve gelen gemilerin Karadeniz’de hareketine izin veriyor.

Karadeniz’deki ticari gemileri kim koruyor?

MKM sevkiyat prosedürleri Tahıl Girişimine dahil ticari gemiler ve acil durum ve tıbbi müdahale amaçlılar dahil olmak üzere sivil gemilerin güvenli geçişini sağlayacak güvenlik düzenlemelerini içeriyor. MKM gemilerin Ukrayna’daki 3 limandan İstanbul’daki demir atma bölgesine ve ters yönüne rotasını gözlemlemek, izlemek ve gelişebilecek herhangi bir olayı ele almak sorumluluğunu taşıyor.  

Sigorta nasıl işliyor?  

Sigorta konusu gemicilik şirketinin düzenleyeceği bir konu. MKM çeşitli uluslararası anlaşmalar altındaki yükümlülükler de dahil olmak üzere gemilerin uluslararası yükümlülüklerini yerine getirip getirmediklerini teftiş etmiyor veya değerlendirmiyor. MKM taşınması yasak kargo veya kişilerin insani deniz yolu koridorundan geçen gemilerde olmadığını teyit ediyor.

MKM’nin denetimleri ücrete tabi mi?

Denizcilik şirketlerinden MKM kapsamında insani deniz yolu koridorundaki yolculuklarına dair bir ücret alınmıyor.